2004 жылы Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі мектеп түлектерінің білімін бағалаудың жаңа бірегей жүйесін-Ұлттық бірыңғай тестілеуді (Бірынғай) енгізді. Бұл жүйенің артықшылығы - ол мектепте бітіру емтиханын және университетке түсу емтиханын қамтиды. Осылайша, жоғары оқу орнына түсу үшін 11-сынып түлегі бұрынғы технология бойынша екі рет билеттермен емтихандарға дайындалудың, эссе жазудың қажеті жоқ. Түлек тек бір тест тапсырады, оның нәтижелеріне байланысты таңдалған ЖОО-ға грантқа немесе ақылы негізде түсе алады. Қорытынды аттестаттың бағалары да БТ нәтижелеріне байланысты. Сонымен қатар, оқушы набт қандай бағасын алса да, университетке түсу балынан да аз болса да, ол мектепті дипломмен бітіреді және, мысалы, колледжге түсе алады. Осылайша, "АХ" - дан құлау мүмкін емес. Өту ұпайы жыл сайын өзгеріп отырады. Тестілеу тегін жүргізіледі. БТ өткізуге 3,5 сағат, яғни 210 минут бөлінеді, оның ішінде жауап беруге 3 сағат және жауаптардың арнайы бланкілерін толтыруға 30 минут.

   ҰБТ кезінде жабық сынақтар қолданылады. Әр сұраққа 5 жауап нұсқасы болады, олардың біреуі ғана дұрыс болады. Бес нұсқаның әрқайсысы латын алфавитінің бас әріптерімен A, B, C, D, E. дұрыс жауапты тақырыпқа, рет нөміріне және дұрыс жауаптың әрпіне сәйкес дөңгелекті салу арқылы арнайы жауап формасында белгілеу керек. Тестілеуден өту кезінде оқушы мектеп бағдарламасы бойынша 125 сұрақтан тұратын 5 пәннен тұратын тест тапсырады, оның төртеуі барлық түлектер үшін міндетті, ал бесіншісі бейіндік пән деп аталады және ЖОО-ға түсу кезінде болашақ мамандықты таңдауға әсер етеді. Яғни, физиканы қосымша пән ретінде таңдаған студент техникалық мамандыққа түсуі керек. Арнайы немесе шығармашылық дайындықты қажет ететін мамандықты таңдаған түлектер үшін таңдау бойынша бесінші пән тегін. Мұндай түлектер ЖОО-ға түсу кезінде арнайы және шығармашылық емтихандар тапсырады. Тесттерді жыл сайын ҚР БҒМ Ұлттық тестілеу орталығы жалпы білім беретін пәндер бағдарламалары негізінде жасайды және барлық мектеп курстары бойынша сұрақтарды қамтиды. Әр пән бойынша сұрақтар саны - 25. Міндетті пәндер ана тілі және ресми тіл (тиісінше орыс және қазақ), Математика және Қазақстан тарихы болып табылады. Тапсыру тілі мектептегі оқу тіліне байланысты. Қазақстан Республикасында қазақ тілі ұлттық тіл болып табылады, бірақ орыс тілі халықаралық қатынас тілі мәртебесіне ие. Түлектер тестілеуден өту үшін екі тілді де білуі керек. Бірақ білім беру гранттары байқауында тек ана тілінің нәтижелері ескеріледі. Білім беру гранттары-таңдалған мамандық бойынша Қазақстанның кез келген ЖОО-да толығымен тегін оқыту.

   Ұлттық бірыңғай тестілеу Қазақстан бойынша 6-10 күн ішінде өткізіледі. Жыл сайын ҚР БҒМ нақты мерзімдерді белгілейді. БТ арнайы тестілеу орталықтарында (әдетте, ірі жоғары оқу орындарында, мектептерде) өткізіледі. Бастаудан бірнеше ай бұрын оқушылар арнайы кодпен рұқсат алады, оның кодында оқушының аты-жөні, мектебі, тестілеу орталығының коды, аудитория және аудиториядағы орны туралы ақпарат шифрланған.

   ҰБТ кезінде ұялы телефондарды, калькуляторларды, түрлі анықтамалықтарды және оқу-әдістемелік кешендерді пайдалануға болмайды. Бесінші пән ретінде химияны таңдаған түлектерге периодтық кестені алуға рұқсат етіледі. Қалам, сағат, су бөтелкесін алуға рұқсат етіледі.

   ҰБТ нәтижелері тестілеу өткізілетін күні белгілі болады. Тестілеу нәтижелерімен келіспеген түлектер апелляциялық комиссияға жүгінуге құқылы, апелляциялық комиссия тестіленушілерден өтініштерді қабылдайды және қарайды. Өткізілетін орындарда құрылған апелляциялық комиссия республикалық апелляциялық комиссияға өтініш берушіге балл қосу туралы ұсыныс енгізеді және оған апелляцияның қорытындыларын жария етеді. Апелляциялық комиссияға өтініш тестілеу қорытындылары жарияланғаннан кейін келесі күні сағат 13.00-ге дейін қабылданады және 24 сағат ішінде қаралады.

   ҰБТ ұпайлары "Болашақ" президенттік стипендиясын беру кезінде де ескеріледі. Бірдей типтегі тест тапсырмалары, нәтижелерді бағалаудың бірыңғай шкаласы, компьютерлердің көмегімен нәтижелерді әділ тексеру процедурасы түлектердің білімі мен дағдыларын дұрыс бағалауға мүмкіндік береді. Оқушылардың психологиялық тестілеуі де жүреді, бұл балалардың болашақ ересек өмірі үшін де маңызды.